Wizerunek choroby
Seksoholizm (uzależnienie seksualne) to jednostka chorobowa obejmująca przymus angażowania się w zachowania o podłożu seksualnym. Mają one destrukcyjne skutki dla życia społecznego i emocjonalnego. Osoba uzależniona od seksu wykazuje szereg patologicznych zachowań, np: kompulsywna masturbacja, natręctwa seksualne, zdrada, częste oglądanie pornografii, „skanowanie” osób.
Pojęcie seksoholizmu jako odrębnej jednostki diagnostycznej jest przedmiotem kontrowersji w kręgach psychologów i psychiatrów. Seksoholizm jest przez wielu specjalistów uznawany za modę obyczajową, związaną ze wzmożoną popularnością dobrze sprzedającej się tematyki erotycznej w środkach masowego przekazu. Według innych specjalistów proponujących diagnozowanie objawów jako wyizolowanej jednostki chorobowej, stanowi ona jedną z form uzależnienia psychicznego.
Osoby uzależnione od seksu mają skłonność do nadawania seksualnego znaczenia ludziom, sytuacjom, do odnajdywania skojarzeń seksualnych w najzwyklejszych zdarzeniach czy uwagach, spędzają wiele czasu i wydają dużo pieniędzy na pogoń za zdobyczą. Każde zachowanie seksualne może być częścią nałogowego cyklu: trzeba rozpatrywać cały kontekst zachowania, aby upewnić się, czy jest ono kompulsywne. To, co jest zdrowym zachowaniem seksualnym dla wielu, może być szkodliwe dla innych. Uzależnieni od seksu opisują euforię wywołaną przez seks podobnie, jak uzależnieni od środków chemicznych mówią o działaniu narkotyku.
Seksoholizm kojarzony jest głównie z mężczyznami, lecz dotyczy również kobiet (około 30% uzależnionych), u których nazywany jest nimfomanią.
Uzależnienie od seksu u kobiet objawia się przymusem odbywania częstych kontaktów seksualnych, nawet z zupełnie obcymi osobami, pozostawaniem równolegle w kilku związkach o charakterze przede wszystkim seksualnym, kompulsywną masturbacją, często połączonym z oglądaniem pornografii oraz cyberseksem. Seksoholiczne kobiety traktują nowo poznane osoby jako potencjalnych kochanków, a następnie pojawia się u nich przekonanie, że ta nowa relacja to miłość, które znika równie szybko jak się pojawiło. Uzależnione kobiety traktują seks, jako substytut miłości, bliskości, dlatego też trudno jest im rezygnować z relacji seksualnych. Mimo składanych sobie obietnic, że przerwą takie relacje i więcej nie będą angażować się w podobne związki, w przypadku niepowodzenia lub odrzucenia, niemal natychmiastowo rozpoczynają poszukiwania kolejnej znajomości o charakterze seksualnym.
Nimfomania jest ryzykowanym zachowaniem seksualnym, wpływa negatywnie na samopoczucie, zakłóca funkcjonowanie w wielu sferach życia ze względu na nadmierny popęd i ciągłe myślenie o zbliżeniach seksualnych. Trudnością jest też nawiązywanie nowych znajomości o charakterze przyjacielskim, ponieważ każdy kontakt z drugim człowiekiem musi być seksualny.
Należy podkreślić, że każde zachowanie, prowadzące do uzyskania nagrody lub unikania psychicznego dyskomfortu, może zamienić się w przymus, może być uzależniające. Nałogowy hazard, wydawanie pieniędzy czy objadanie się również spełniają te kryteria.
Podobnie jak w alkoholizmie i narkomanii nałogowe zachowania seksualne wiążą się ze zniekształconym myśleniem, racjonalizowaniem, bronieniem siebie, uzasadnianiem swojego zachowania i obwinianiem innych za powodowanie trudności. Chociaż niektóre osoby uzależnione od seksu są hiperseksualne – dążą do stosunku seksualnego lub orgazmu kilka razy dziennie – większość taka nie jest. Jeśli ktoś jest uzależniony od romansów, może go doprowadzać do euforii dreszcz polowania i zdobywania, a nie sam akt seksualny.
Kryteria nieprawidłowych zachowań seksualnych proponowane przez Patricka Carnesa:
- Powtarzające się próby kontrolowania oraz ograniczania pewnych zachowań seksualnych
- Dłuższe i dalej idące zachowania seksualne niż planowane
- Chroniczne zmaganie się, nieudane próby zaprzestania, zmniejszenia oraz kontrolowania zachowań seksualnych
- Spędzanie ogromnej ilości czasu związanego z: poszukiwaniem seksualnych sytuacji, oddawaniu się seksualnym eskapadom oraz leczeniu moralnego kaca
- Częste myślenie, planowanie, fantazjowanie dotyczące seksualnych doświadczeń
- Zaprzestawanie ważnych obowiązków rodzinnych, zawodowych i towarzyskich na korzyść przyjemności seksualnych
- Kontynuowanie zachowań seksualnych pomimo oczywistych strat, trwałych i powtarzających się problemów
- Uczucie wzrastającego nienasycenia, potrzeba poddawania się kolejnym, bardziej ryzykownym i niebezpiecznym, bardziej intensywnym zachowaniom seksualnym w celu osiągnięcia tego samego poziom euforii i zadowolenia seksualnego.
- Ograniczanie lub zaprzestawanie towarzyskich, zawodowych oraz innych przyjemnych/rozrywkowych zachowań – aby wygospodarować więcej czasu na zachowania seksualne
- Doświadczanie nieprzyjemnych emocjonalnych stanów (np.: niepokój, podenerwowanie) gdy nie jest możliwe zrealizowanie kompulsywnego zachowania.
Bibliografia:
Kiedy seks jest nałogowy, Świat Problemów 2002/7-8
Zaburzenia seksualne – wywiad z prof. Z. Lwem-Starowiczem
Patrick Carnes – Cyberseks
Czwarta małpa
W październiku 2012 roku odbył się pierwszy obóz terapeutyczny dla uzależnionych behawioralnie (uzależnione zachowania ). Połowę pacjentów stanowili hazardziści, drugą połowę seksoholicy. Obóz był przełomowy w zakresie terapii seksoholizmu w naszym Zakładzie.
Po jego zakończeniu utworzyliśmy grupę terapeutyczną wyłącznie dla pacjentów z zaburzeniami nawyków i popędów (czytaj: seksoholików ). Grupa spotyka się co dwa tygodnie. Klienci mają już własne Przewodniki Samopoznania, dzienniczki głodu seksoholicznego, zalecenia dla trzeźwiejących seksoholików.
Mają też własny symbol. Na wspomnianym obozie terapeutycznym mieli za zadanie utworzyć „pomnik trzeźwego seksoholika”. Do konstrukcji pomnika wykorzystali symbol Trzech Cnót – małp, z których jedna nie mówi, druga nie widzi, a trzecia nie słyszy. Dołożyli czwartą małpę. Rafał zmontował całość komputerowo w jeden obraz. Oto wynik – graficzny symbol grupy seksoholicznej naszego Zakładu.
Lech Cierpioł